Yerli Dil Dijital Aktivizmi Toplantısı katılımcıları. Bogotá, Colombia. 18-19 Haziran.

Kolombiya'nın kültürel çeşitliliği 60'dan fazla yerli dil ile dilsel mirasını yansıtıyor. Bazı diller ciddi derecede tehlikedeyken, bir kısmı hâlen iyi durumda.

Ülkenin her yanında yaklaşık 1 milyon kişi tarafından konuşulan bu diller ile sınıflarda, marketlerde, toplu taşımada ve internette karşılaşılabilir. Diller üzerine yapılan toplumsal baskılar ve tarihi sürgünler sadece Kolombiya'da değil, Latin Amerika'da da birçok yerel dilin canlı tutulmasına engel oluyorken, genç insanlar kültürlerini ve dillerini kolayca kullanılabilen dijital araçlar ve internet ağı platformları ile destekleyip canlandırma yolundalar. Bu “dijital aktivistler”, hedefi bir sonraki kuşağın dil ve kültürlerini internet ağı üzerinde bulabilmeleri olan hareketin merkezinde bulunmaktalar.

18 ve 19 Haziran'da iki günlük sürede Kolombiya'nın her yanından 15 kişi, başkent Bogotá'da Yerli Dil Dijital Aktivistleri Toplantısı'na katıldı. Ekim ayında Oaxaca, Meksika'da düzenlenen benzer bir toplantının başarılı olmasının ardından bu etkinlik aktif olarak ana dillerini canlandıran genç yerli internet kullanıcılarının bir araya gelip birbirlerinden öğrenmeleri için etkileşimli bir alan oluşturdu.

Toplantı Global Voices'ın Rising Voices [Yükselen Sesler] girişimi ve etkinliğin konuksever ev sahipliğini yapan araştırma grubu Muysccubun ile Caro and Cuervo Enstitüsü‘nün ortak düzenlemesi ile gerçekleşti. Wikimedia Colombia, Mozilla Colombia, ve Ubuntu Colombia da çalıştay öncülüğü ve yeni projelere başlamak veya halihazırda bulunanları geliştirmek isteyen katılımcılara danışmanlık yapan yerel ortaklardandı. Hivos‘un desteği de toplantının gerçekleşmesine katkıda bulundu.

Katılımcılar

Mayıs ortasında internet temelli araçlar ile yerli dillerini canlandırmak üzerine çalışan ilgili kişileri bir araya getirmek için açık katılım çağrısı yayınladık. Katılımcılar coğrafik ve dilsel çeşitlilik, ayrıca elde edeceklerini kendi toplulukları ile paylaşma sadakatleri göz önünde bulunarak seçildi.

Ever Kuiru (sağda) Deiver Edisson Canticus ve Yeraldin Domico'ya dijital projesinin internet sitesini gösteriyor.

Ülkenin her yanından gelen başvurular topluluk temelli projelerde çevrimiçi radyo yayını, blog yazarlığı, sosyal medya tanıtımı, çevrimiçi sözlükler ve çevrimiçi çocuk oyunlarına kadar çeşitli çevrelerden oldu. İnceleme sonrası düzenleme takımı 15 katılımcı belirledi. Katılımcılar ve ilgili toplulukları ile dillerinin listesine buradan erişebilirsiniz.

Genel oturumlar, çalıştay ve halk etkinlikleri

Seçilen katılımcılar, her oturumun daha çok doğal sohbet gibi olması düşüncesiyle çalıştaya veya tartışmalara öncülük etmeye davet edildiler. Genel oturumlarda yöneticiler, herkesin kendi yerel bakış açısı ve kişisel tecrübelerine dayanarak sohbete katılabileceği genel sorular sorarak konuları sundular.

Oturumlar, internet ağı üzerinde yerli dil kullanımında karşılaşılan, klavyelerde bulunmayan karakterler gibi teknik sorunları içeriyordu. Birçok topluluktaki bağlantı yoksunluğu da bu konuda etkin olunmasını engelleyen etmenlerden olmakta. Öne sürülen bir başka sıkıntı ise katılımcıların topluluklarındaki yazım yöntemi ve düzenli bir alfabe oluşturma konularındaki anlaşmazlıklardı.

Katılımcılar aynı zamanda teknoloji ile ilgili termonolojide eksik olan kelimeleri İspanyolca'dan alıp almama konusundaki görüşlerini de paylaştılar. Bazıları katı bir biçimde dilin kendi başına yeterli olması için yeni kelimeler oluşturulması görüşündelerdi. Bir başka konu ise internete yüklenen içerikler ile ilgili topluluk haklarıydı, aktivistlerin yaşlılardan veya başkanlardan izin alması veya almaması gerektiği, hangi koşullarda olacağı ve açık lisansların konuya nasıl dahil olabileceği idi.

Son konu ise çeşitli tarafların daha başarılı dil canlardırma projeleri için ittifak oluşturmaları üzerineydi. Katılımcıların çoğu, topluluk dillerinin muhafaza edilmesi ve yeniden canlandırılması için gerekli ihtiyaçları müdafaa edebilmek için çalıştaylarda devlet yetkililerinin varlığı için talepte bulundular.

Meksika'da düzenlenen çalıştaydan alınan geribildirimlere nispeten, katılımcılar mevcut dijital projelerini tüm gruba tanıtmak için daha fazla vakit elde ettiler.

Jhon Alexander Delgado dijital projesini grup ile paylaşırken.

Katılımcılar ve yerel ortaklar tarafından yürütülen uygulamalı atölyeler de toplantının bir diğer büyük içeriğiydi. Atölyeler arasında; Audacity programı ile kayıt ve düzenleme yapma, yazılım yerelleştirme projesi başlatma, Webmaker ile internet mimi[meme, internet geyiği] oluşturma, Wikipedia makalesi düzenleme ve Twitter'da belirli bir etiket ile sohbet yaratma gibi eğitimler vardı. Bu etkinlik için kullanılan etiket #ActivismoLenguasCO idi.

Yüksek talep olmasıyla birlike cumartesi sabahı “Ana Dilimde İnternet – Kolombiyalı Yerli Dil Dijital Aktivistlerinin Tecrübeleri” adında bir yuvarlak masa tartışması oluşturuldu. Ücretsiz ve halka açık olan etkinlik çalıştay katılımcılarının toplum ile etkileşimde bulunarak konu üzerinde farkındalık oluşturmaları için bir olanak sundu.

Çalışma ağı inşa ediliyor

Çalıştayın sürdüğü iki gün bilgi ve yetenek geliştirme kapsamında servet niteliğindeydi. Kapanış oturumunda birçok kişi gelecekteki oturumların dijital araçlar ve konular ile ilgili olarak daha geniş kapsamlı bilgi edinebilmek için uzun süreli olmasını önerdi. Katılımcılara göre iki gün, Kolombiya'daki yerli dil dijital aktivistlerinin zorluklarını yansıtmak için çok az bir süreydi. Ek olarak, çok çeşitte dijital araç olması zorluydu, bu yüzden daha az araç ile daha fazla vakit kullanılması tavsiye edildi.

Çalıştay sırasındaki grup sohbeti.

En önemlisi, katılımcılar projelerini kendi bağlılıkları ile sağlamlaştırdılar. Ayrıca çalıştay tipini, Meksika toplantısında gerçekleştiği gibi yerel seviyede benzerini yaparak bölgedeki diğer toplulukları sanal olarak bağlama isteklerini de belirttiler.

Bu yılın başlarında Rising Voices, Latin Amerika boyunca yerli dil dijital aktivizmi projelerine ve dökümanlara yönlendiren ActivismoLenguas.org portalını yayınladı. Sitede proje profilleri ile Meksika'daki katılımcıların röportaj videoları bulunmakta ve yakında Kolombiya katılımcılarının röportaj videoları da paylaşılacak, hepsi Kolombiya Ulusal Üniversitesi dilbilim öğrencilerinin ortaklığı ile mümkün hâle geldi. Oaxaca'da başlayan bu ağ şimdiden Kolombiya çalıştayından yeni üyeler ekledi.

Bu toplantılar yenilikçi çalışmaların taban halktan çıktığına bir örnek olmakta, fakat hâlen tekniksel, dilbilimsel ve toplumsal desteğe ihtiyaç var. Bu genç yerli dil dijital aktivistlerini anlamlı şekilde bir araya getirmek gibi zorlu bir görev bulunmakta. Onlar arasında bir ağ kurmak atılan doğru bir adımdır.

Global Voices bu çatıştay türünün diğer ülkelerde ve bölgelerde genç dijital aktivistlerin çalışmalarını ileri götürmeye dayalı ortak görev edinen yerel organizasyonlarla ortaklıklar kurmak umudunda.