“Beş anormal görünüş”, 13. Şincan Spor Oyunları esnasında, Çin'in Şincan Uygur Özerk’ Bölgesi'nin Karamay şehrinde toplu taşıtlardan yasaklandı. Resim: Twitter kullanıcısı @uponsnow aracılığı ile.

Çin'in Karamay şehri belediyesi, geçen hafta, 8 ile 20 Ağustos 2014 tarihleri arasında 13. Şincan Spor Oyunları süresince olası terörist faaliyetleri ile mücadele etmek için toplu taşımada Müslümanlar ile bağlantılı “anormal” giyim ve saç biçimlerine yasak getirdi.

Duyuru, 4 Ağustos tarihinde “beş anormal görünüş”ü tasvir eden bir poster ile ortaya çıkarıldı. Twitter kullanıcısı @uponsnow posterin bir kopyası ile haberi vurguladı:

蒙面纱、穿戴里切克、穿戴吉里巴甫服、穿星月服和蓄留大胡须的“五种人员”禁止乘坐公交。禁止任何人穿戴星月服。 pic.twitter.com/bjwAkYwPxn

— uponsnow (@uponsnow) August 5, 2014

Peçeler, türbanlar, burgalar, hilal ve yıldızlı kıyafetler ve uzun sakallı erkekler. Yukarıdaki beş tür insan için toplu taşıt kullanımı yasak. Hilal ve yıldızlı kıyafetler yasaklandı.

Çin'in batı Şincan Bölgesi'ndeki Uygur halkı ve Çin hükümeti arasındaki ilişkiler kargaşalı. Etnik gerginlikler zaman zaman Uygur etkinciler ile yetkililer arasında ölümcül çarpışmalarla sonuçlandı. Mevcut resmi kısıtlama, 28 Temmuz tarihinde Kaşgar kentinde patlak veren kanlı etnik ayaklanma sonrasında getirildi. Hükümetin resmi açıklamalarına göre, polis 59 şüpheli saldırganı vururken, 38 sivil öldürüldü.

Nanfang.com’ dan Charles Liu, bu “geçici tedbir”in uzun vadeye dönüşmesinin muhtemel olduğunu belirtti. Bu yıl 4 Haziran gibi erken bir tarihten itibaren yetkililer Şincan'da, “normal olmadığı” gerekçesiyle halkın Müslüman kıyafetlerini giymemesi için baskı yapmaya başladı. Geçen ay Ramazan ayında Şincan idaresi, devlet memurlarının oruç tutmasını bile yasakladı. 

“Beş anormal görünüş”ün yasaklanması haberi, sosyal medyada ve ana haber sitelerinde vurgulandı. Toplumsal tepkiler oldukça uç noktada idi. Bir tarafta, bir çok kişi yaptırıma olan desteğini gösterirken bir kısmı yasağın tüm ülkeye yayılmasını bile önerdi. Aşağıda sıklıkla görünen hükümet yanlısı yorumları görebilirsiniz (Chongging sabah postası'nın Weibo yorum bölümünden [chi]):

- 不止克拉玛依，全国都该禁止
– 很多国家早就禁止公开场合穿着极端宗教主义服饰了
– 毫无疑问支持，要求铁腕落实
– 穆斯林必须世俗化，不然他们根本没出路！
– 就该这样，宗教回家回寺庙去，到公共场所就遵守世俗的规矩

-Yasak Karamay Şehri ile kalmamalı, bütün ülke benzeri kıyafetleri yasaklamalı.

-Bir çok ülke bu çeşit aşırı dini kıyafetleri toplum içerisinde yasakladı.

-Şüphesiz destek, demir yumruk gerekli.

-Müslümanlar laik olmalı yoksa başka çıkışları yok!

-Doğru olan bu. Dini uygulamalar ibadethaneler ile kısıtlı kalmalı. Toplum laik olmalı.

Diğer bir yanda, bir çok kişi yasağın etkililiğini sorguladı. Aşağıda WeibouserDapeng777'in önemli haber kısmındaki yorumlardan seçmeler bulunmakta:

- 人为制造矛盾，换谁都不爽
– 我並不喜歡暴恐分子，也反感那些穿星月服的人，有時候在街上碰到穿著黑壓壓的衣服的新疆人，自己也會被嚇一跳。但是我覺得大鬍子並不能代表什麼，不能和恐怖分子聯繫起來，如果因為留了大鬍子就不然人坐公交車的話，一些傳統的新疆人自然會心生不滿。
– 非我族类，其心必异。多少年了，就没点长进。民族主义的歧视，只会让矛盾越积越深。
– 马克思觉得冤枉啊，他也是年轻时就蓄大胡子的
– 让人想起南非种族隔离

-Böyle bir uygulama el yapımı bir anlaşmazlık, herkesin kafası atar.

-Teröristleri sevmiyorum ve ay ile yıldız kıyafeti giyenlerden rahatsız oluyorum. Bazen kara çarşaf giyen Şincanlılar'dan korkuyorum. Ama sakallar bir şey ifade etmemeli ve teröristler ile bağdaştırılmamalı. Eğer toplu taşımadan yasaklanırlar ise daha gelenekçi Şincanlılar hüsrana uğrar.

-Etnik köken ile tanımlanan sadakat. Bunca yıl sonra aynı yaklaşım sürüyor. Milliyetçilik üzerine kurulu ayrımcılık sadece anlaşmazlıkları koyulaştırır.

-Genç yaşından beri Karl Marx'ın uzun sakalı vardı.

-Bu yasak bana Güney Afrika'daki ırk ayrımını hatırlatıyor.

Etnik uzlaşmayı savunan eğitimli ve ılımlı Uygur Ilham Tohti'nin tutuklanmasını ve geçenlerdeki Müslüman kıyafetlerini hedef alan radikal uygulamayı düşünürsek, şiddetli protestoların ve baskıların hırçın çemberi devam edecek. Uygur İnsan Hakları Projesi'nde kıdemli bir araştırmacı olan Henryk Szadziewski, Çin Dış Politikası‘na: “Çinli yetkililer, ‘ya bizimlesin ya da bize karşısın’, şeklinde bir hat çekip buna göre cezalandırıyor gibi.” dedi.